Arte Ederrak ikasi eta komikietan eta fanzineetan lehen lanak argitaratu ondoren, Mikel Valverdek (Gasteiz, 1966) literatura ilustratura bideratzea erabaki zuen. Bertan, ospe handiko idazleekin kolaboratzeaz gain, bere istorioak ere sortu ditu. Erein argitaletxean Holaxe bizi da Xola bilduma argitaratu denez, berarekin hitz egin nahi izan dugu bere lana hobeto ezagutzeko.

Noiz jakin zenuen literatura ilustratuan aritu nahi zenuela?

Ziurtasun bat baino gehiago, ilusio bat izan zen. Hain lan eremu erakargarria iruditzen zitzaidan, non buru-belarri aritu bainintzen horretan.

(Un león en el supermercado)

Nolakoak izan ziren hastapenak?

Komikien eta fanzineen mundutik nentorren. Liburutegi batean aldizkari frantses bat ezagutu nuen, eta bertan komiki-marrazkilarien ilustrazio-lan gustukoak aurkitu nituen. Oso erakargarria egin zitzaidan. Garai hartan liburu-dendetako haurrentzako liburu-sailetara joaten nintzen, liburu ilustratuak ikusteko. Gustuek eta hartzen nituen bideek literatura ilustratuaren norabidean eraman ninduten, nahiz eta komikiarekin lotura izan dudan beti.

Zeintzuk izan dira zure erreferenteak?

Uste dut subkontzientean pisua dutela haurra nintzela irakurtzen nituen tebeoek: Tío Vivo, Pulgarcito, DDT, etab. Marrazki adierazkorrez, umorez, ironiaz eta abenturaz betetako aldizkariak. Aurrerago, garrantzitsua izan da zenbait ilustratzaileren lana ezagutzea eta horri erreparatzea. Bi aipatzen dut: Sempé eta Quentin Blake.

(Rita eta hilobi-lapurrak | Rita y los ladrones de tumbas)

Nola markatu zaituzte?

Alde batetik, bere ilustrazioekin gozatuz, non, irakurketa bakoitzarekin, zerbait berria ikasi eta deskubritzen dudan. Bestetik, bere kalitatearekin alderatu gabe, lan-ildo bat berresten dit.

Ba al da duela gutxi jarraitu diozun profesionalik?

Azkenaldian, hainbat lekutako haurrentzako komikien aldizkarietan argitaratzen diren gauzak ikustea gustatzen zait.

(El pirata Pepe)

Hainbat sailetako liburuak ilustratu dituzu: "Sabueso Orejotas investigación", "El pirata Pepe", "Elia y sus amigos" edo "Cuatro amigos y medio". Nola egin behar diozu aurre beste pertsona batzuek idatzi dutena irudietan islatzeko erronkari?

Kasu horietan guztietan askatasun osoz lan egin dut, garrantzitsua da eta baloratzen dut. Beste egile baten testu bat ilustratzen dudanean, testuaren espirituan sartzen saiatzen naiz, eta, nire estilo eta ikuspuntutik, ekarpenak egiten ditut marraztuz eta ilustratuz. Ez dut horretarako sistemarik. Liburu bakoitza desberdina da eta ahalik eta ondoen egiten saiatzen naiz.

Bernardo Atxagarekin ere urte asko daramatzazu kolaboratzen. Elkarrekin sortu dituzue Bambulo edo Xola bezalako pertsonaia maitagarriak. Hain zuzen ere, Ereinek Holaxe bizi da Xola-n bildu berri ditu mugak gainditu dituen txakurtxo berezi horren bost istorioak. Izan ere, iaz, Shogakukan japoniar argitaletxe ospetsuak Shola liburua sartu zuen literatura unibertsaleko haurrentzako 125 liburu onenen bilduma batean. Nolakoa da Xola?

Xola arratoi-txakurtxo bat da, bizitzaz betea, eta, ustekabeko egoeretatik edo itxuraz errazak diren egoeretatik abiatuta, umorez eta ironiaz hornitutako abenturak bizi ditu ia beti, eta hainbat irakurketa ditu, horietako batzuk oso adimentsuak. Gainera, ilustratu nuen lehen literatura-liburuko protagonista da, eta, beraz, pertsonaia berezia da niretzat.

(Xolak badu lehoien berri)

Zer dute Bernardo Atxagaren testuek eta zure ilustrazioek bere istorioak hain unibertsalak izateko?

Bernardo Atxagaren testuak oso onak dira, modu bikainean eta adimenez idatziak. Zoragarria da haiek ilustratzeko aukera izatea. Uste dut Xolaren istorioak unibertsalak egiten dituena ez dela formula bat, idazteko orduan egileak duen dohaina baizik.

(Xola eta basurdeak)

Baina zeure istorioak ere sortzen dituzu. Adibidez, "Skaters" liburu-sortaren egilea zara, eta, besteak beste, Ritaren, Jack Txikiren edo Zoeren eta Zank txakurraren abenturak idatzi eta marraztu dituzu. Nolakoa da guztiz zureak diren lanak sortzeko prozesua?

Liburu horietan, trama sortzeko, idazteaz gain, orrialde batzuk nituen eta horietan ere marrazten nuen. Liburuaren arabera, irudien zirriborroak egitea laguntzen zidan istorioaren eskeletoa eta amaiera bururatzeko. Hori egin ondoren, idatzi egiten nuen eta ez nuen arkatza hartzen marrazteko testuak amaitu arte.

Azkenaldian ez dut itxaroten trama bat erabat itxia izatera idazten hasi aurretik. Eta marrazten eta zirriborratzen jarraitzen dut idazketa-prozesuan zehar.

(Jack Txikiren balada | La balada de Pequeño Jack)

Zer istorio mota kontatzea gustatzen zaizu?

Ia beti, umorea eta abentura, eguneroko egoeretatik abiatuta bada ere, presente dauden istorioak. Saihetsezina egiten zait, horrela sortzen baitzait. Hala ere, gero eta gehiago onartzen dut intuizioa eta egunez egun sortzen ari dena.

Zure lana, literaturarekin lotura handia duen arren, beste euskarri eta genero batzuetara ere hedatzen da. Garrantzitsuena, euskarria edozein dela ere, beti da zerbait kontatzea?

Niretzat bai, istorioak kontatzea baita nire jokaleku naturala. Interesgarria da proposamenak narratibatik kanpo lantzea eta ilustratzea, askotan beste material batzuk erabiltzera, irtenbide desberdinak bilatzera eta kontzeptuak sintetizatzera eramaten baitu.

(Zank & Zoe. Mendi beltzeko munstroa | Las aventuras de "Zank & Zoe. El monstruo de la montaña negra)

Zer deritzezu teknologia berriei ilustrazioaren esparruan?

Hori direla, teknologiak.

Erabiltzen dituzu?

Bai, batzuetan. Kasu bakoitzean erabili beharreko baliabidea aukeratzen dut, eta gero horri ekiten diot. Egunero ikasten dut erabiltzen ditudan teknologiekin, digitalekin edo analogikoekin. Etengabeko ikaskuntza da, baita arkatzarekin ere.

Proiektu berririk baduzu esku artean?

Hilero argitaratzen ditut nire pertsonaien bi komiki-orri, Ardi eta Behi, Irria aldizkarian. Beste proiekturen batean kolaboratzen ari naiz, eta urte amaierarako oso liburu ilustratua prestatzen ari naiz, horren testuaren autorea naiz.

(Ardi eta Behi)

Zerbait aurreratuko diguzu?

Zaila da zati bat kontatzea dena azaldu gabe, eta argitaletxearekin adostu nuen diskrezioz jokatzea. Sentitzen dut.

(2023ko apirilaren 17an argitaratutako Berezia)